Cá mắc cạn trong mưa giông

Cái đập nước thuỷ lợi không rộng lắm, bơi xuồng chừng ba tiếng đồng hồ vòng quanh. Trời nắng chang chang, cả mấy người trèo lên cái ghe câu nhỏ xíu men theo triền núi. Lâu lâu tấp vô bóng mát của một cây trâm, cây bùi, cây si nhoài ra mặt nước. Mấy con chim trả, chim thầy bói im lặng đầy âm mưu ven bờ nghe động vụt bay đi thả lại hàng tràng tiếng kêu hoảng hốt. Dọc triền đồi, hoa sim hoa mua nở tím ngát, hoa dành dành trắng muốt. Phải chăng mình đã tới Mạn Đà Sơn Trang, lòng tự nghĩ như rứa khi thuyền sắp ghé vô một bãi đất trống giáp sườn núi. Trên đó đột ngột hiện ra một túp lều tranh nhỏ với vài người đang lui cui nướng cá thơm lừng. Cá gáy nấu ngót, cá thát lát, cá lúi nướng bỏ lên lá sơn hón thơm đâu đây mùi vị của tuổi thơ giữ trâu bắt cá. Một bữa rượu ngon nhứt trần đời, uống cùng mấy thanh niên ngư dân ở trần đen nhẻm, cơ bắp cuồn cuộn. Chỉ nói chuyện ăn uống, không có chuyện thị phi. Cuối cuộc rượu mấy ngư dân than “ngó rứa chứ ở lâu chỗ ni buồn lắm”. Buổi tối nghe toàn giun dế, côn trùng, chim chóc ăn đêm kêu não ruột.

Cảm giác đó tôi đã từng trải qua rồi. Những đêm hè khi chín, mười tuổi, lũ chăn trâu chúng tôi rủ nhau vô đập Ông Đà câu cá thát lát. Cá thát lát chỉ ăn câu ban đêm, mồi duy nhất là con ăn mày. Những đôi chân trần nhỏ nhoi leo qua nỗng tranh cao ngút đổ xuống thung lũng đập Ông Đà phía bên kia. Chừng tám giờ tối, móc mồi thả câu. Mỗi đứa chọn một cây trâm to ngồi dựa lưng thả câu. Chiếc phao được gắn thêm một con đom đóm. Khi mô thấy ánh sáng đom đóm biến mất, giựt cần lên. Nhiều lần ngủ gục, cá lôi cần đi tuốt. Những đêm hè như rứa theo suốt tuổi thơ. Sáng ra, mỗi đứa một giỏ cá đầy tận hom. Chỉ có mùa hè, chưa có mưa giông, cá thát lát mới ăn câu. Những con cá hình lưỡi mác lưng máu xanh nghít, mập ú, mới thấy đã nghe thơm.

“Những năm đói, củ dong riềng luộc sượng” tôi theo ba đi đứng cá đập Ông Đà. Mùi tanh tanh của cá cấn, cá mại, mùi thơm thơm của cám rang làm mồi nhử theo suốt cuộc đời. Lần nớ, tôi và ba cất tủ tới trưa, chỉ được một nhúm cá cấn. Chẳng biết răng bữa đó cá không ăn mồi. Hai cha con vừa đói vừa buồn. Bỗng dưng trời chuyển giông. Một cơn mưa kèm sấm chớp chói loà vang động cả núi rừng. Hai cha con chạy vô một ngôi trại rẫy để đụt mưa. Lòng thầm than trời, đã không may mắn lại còn gặp giông gió. Hơn hai tiếng đồng hồ sau ngớt mưa. Hai người, một già một con nít lủi thủi rời trại trở về. Mới bước chưn xuống tới mấy đám ruộng trỗi, bỗng nhiên tôi la lên đầu tiên. Ba ơi! Cá! Cá nhiều quá! Một cảnh tượng chấn động tâm can chưa từng có đang hiện ra. Trên những đám ruộng trỗi cỏ chát cao ngang ống chân, bị nước mưa giông chảy làm ngã rạp, hiện ra không biết bao nhiêu là cá mắc cạn. Hàng trăm con cá lúi, cá rô ức đẻ lội ngược dòng, nước rút chạy không kịp phơi mình giãy đành đạch trên thảm cỏ.

Khi cơn chấn động đã qua, hai cha con lựa những con to nhứt “lượm” đầy một tủ, túm lại bốn góc và khiêng về. Ba nói, ở đời đừng có bi quan, trong cái rủi thường có cái may, như ngày hôm nay! Tôi không tin lắm vào may rủi. Tôi chỉ tin, ngày hôm nớ tôi thiệt hạnh phúc. Hạnh phúc không phải do phấn đấu hay tìm kiếm mà có. Bởi nó không hề có hình hài vóc dáng cụ thể. Nó thường tới bất ngờ, giản đơn hẳn so với những suy nghĩ cao siêu của bạn về nó. Đó là một trong những lần hạnh phúc hiếm hoi của tuổi thơ tôi. Mới đó mà hơn hai mươi năm rồi. Tôi đã đi qua hơn nửa quãng đời. Đã giẫm đạp chông gai. Đã ngã xuống và đứng lên. Rốt cuộc chẳng biết để làm gì. Như buổi chiều qua, bên thảm cỏ lều tranh, có mấy người bạn ngư dân mới quen, một chai rượu, ngồi ngó trời xanh mây trắng, nhìn non nước bao la, nghe tiếng con chim bắt cô trói cột kêu buồn buồn hoài đâu đó trên sườn đồi.

Chiều nay y hệt như chiều xưa. Người nay cũng chẳng khác người xưa. Con cá con tôm ở đập Ông Đà cũng đến gần mùa lụt ức nước lại trèo lên bờ mắc cạn. Chỉ có những tuổi thơ dần trôi vô biên mà con người không hay không biết!

Nguyễn Minh Sơn/ SGTT