Rau dớn

Thời gian này, có từng nhóm người đi xe máy từ đồng bằng lên những dòng sông, ngọn suối vùng Đông Giang, Tây Giang… (Quảng Nam), Hoà Bắc, Hoà Phú… (Đà Nẵng) để hái rau dớn về bỏ cho các nhà hàng đặc sản ở các khu đô thị. Thị trường đang tiêu thụ mạnh, nguồn cung không kịp cầu.

Trung bình mỗi ngày họ thu nhập mỗi người trên 100 ngàn đồng. Xem ra, gấp nhiều lần trồng rau an toàn. Trước đây, rau dớn là loại rau dành cho người nghèo ăn. Hiện nay, theo xu thế ăn rau “siêu sạch”, rau dớn được chế biến, nấu với các món hải sản trở thành những món đặc sản của các nhà hàng phục vụ cho khách du lịch, khách VIP…

Rau dớn thuộc họ quyết, lớn hơn cây dương xỉ cành dài lá nhỏ xoè trên đầu cây như tán một cái ô rộng lớn; có gốc đen màu cơm cháy, từ trên ngọn cây mọc lên hai, ba cái cần, có cái dài tới nửa mét, đầu cong như vòi voi. Rau dớn không có ở đồng bằng, chỉ có ở vùng núi – nơi bờ suối, bờ khe, dưới các tán rừng thấp nơi có độ ẩm ướt cao.

Hằng năm, các trận lụt đầu mùa với dòng nước đục ngầu từ thượng nguồn đổ về mang theo phù sa bón cho đám rau dớn thêm phần tươi tốt và chuẩn bị cho một chu kỳ sinh chồi, nảy lộc theo mùa xuân sắp về. Vì thế, rau dớn ăn ngon nhất là sau mùa lụt đến cuối mùa xuân.

Chỉ việc dùng tay ngắt những ngọn non như cái vòi voi dài khoảng một gang bàn tay cho vào bao là xong. Rau dớn hơi nhớt, nên trước khi chế biến các món ăn, phải phơi nắng cho heo héo hoặc trụng (chần) sơ qua nước sôi. Rau dớn được chế biến các món: làm nộm, nướng, nấu canh, xào, trộn…

Ở vùng trung du Quảng Nam như Quế Sơn, Hiệp Đức… có món rau dớn trộn với “sắn võng” là loại thức ăn ngon truyền thống của cư dân nơi đây khi gặp những năm thiên tai hạn hán, mùa màng thất bát.

Rau dớn tươi hái về rửa sạch, trụng sơ qua nước sôi và vớt ra để ráo. Khử dầu phộng thứ thiệt với tỏi giã giập, khi mùi thơm bốc khói là cho số rau dớn này vào đảo đều năm phút và bắc xuống nêm đường, bột ngọt, tương ớt, hạt tiêu, nước chanh tươi, đậu phụng rang giã giập... và gắp ra đĩa. Bạn sẽ được thưởng thức món ăn vừa giòn sần sật, vừa có vị ngọt, chua… phảng phất mùi hương rừng cỏ nội hoà quyện vào nhau.

Khi xuân đến, tết về, rau dớn luộc chấm nước cá có tỏi – ớt – chanh sẽ là món ăn với cơm rất ngon khi các món nấu từ thịt được “chiến đấu” nhiều ngày qua trở nên quá ớn.

Rau dớn là loại rau chính ăn trong mùa xuân của đồng bào Cơ Tu. Vào những ngày cuối năm, dù bận rộn đến mấy, người Cơ Tu cũng tranh thủ vào rừng hái rau dớn về để dành ăn trong dịp tết. Có vùng đồng bào lấy rau dớn trụng qua nước muối và làm nhân bánh tét để khi “tét” bánh ra có màu xanh non điểm xuyết trong lát bánh tét nấu bằng nếp hương trắng ngần, trông rất đẹp mắt.

Ngoài ra, theo các thầy thuốc, rau dớn có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón, làm ngưng các cơn đau âm ỉ do viêm đại tràng, và giúp dễ ngủ, ngủ sâu; giúp cơ thể khoẻ mạnh.

Lê Quốc Kỳ