“Antigone Việt Nam” – Sự kết hợp hoàn hảo

Đây là vở kịch lịch sử kết hợp giữa nghệ thuật tuồng Việt Nam và kịch mặt nạ Pháp của đạo diễn kiêm tác giả kịch bản Alain Destandau – Giám đốc Nhà hát Monte – Charge (Pháp).

Cách đây 5 năm, trong chuyến tham quan các nhà hát Châu Á, hai vợ chồng nghệ sĩ Alain Destandau và Bestina Schneeberger đã dừng chân tại nhà hát tuồng Việt Nam. Qua những buổi giao lưu tìm hiểu, hai nhà hát đã tìm ra được những đặc điểm tương đồng, từ đó bắt đầu những dự án biểu diễn và dàn dựng tiết mục. Được sự quan tâm của Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch và Bộ Văn hóa Cộng hòa Pháp, các dự án sáng tạo nghệ thuật này đã hợp tác thành công. Tiêu biểu là hai vở diễn “ Vòng cát” và “Antigone Việt Nam”. “Vòng cát” đã được công diễn hơn 100 buổi trong và ngoài nước, được khán giả hai nước Việt – Pháp hoan nghênh nhiệt liệt. Còn vở diễn "Antigone Việt Nam" đã được trình chiếu tại TPHCM, tại Festival Huế 2008 và sẽ tiếp tục tham gia Liên hoan Avignon tại Pháp vào tháng 7 tới, đồng thời sẽ tham gia trong chương trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội vào năm 2010.

Một cảnh trong vở diễn

Mượn tích chuyện về nàng Antigone châu Âu, Alain Destandau đã xây dựng nên nhân vật Ti An dịu dàng mà mạnh mẽ, một mình đối diện với âm mưu cướp ngôi của người chú rể khi vua cha qua đời, đồng thời kiên tâm sống trọn vẹn với những giá trị mà mình tin tưởng. Thời lượng của vở kịch không nhiều, chỉ gói gọn trong vòng 60 phút nhưng đó thực sự là một sự kết hợp hoàn hảo, một lao động nghệ thuật đáng được ghi nhận của diễn viên nhà hát tuồng Việt Nam và nhà hát Monte-Charge (Pháp).

Thành công đầu tiên của vở diễn có lẽ phải kể đến sự kết hợp hoàn hảo của hai ngôn ngữ Việt – Pháp trong cùng một vở kịch. Diễn viên của mỗi nhà hát khi diễn đều sử dụng tiếng nói của dân tộc mình, rất dễ gây ra một khó khăn về rào cản ngôn ngữ cho khán giả hai nước khi theo dõi vở kịch. Tuy nhiên, với “Antigone Việt Nam”, điều đó đã được khắc phục và đạt hiệu quả tối đa với lối dẫn dắt, sắp đặt, đan xen lời thoại khá uyển chuyển, hợp lý của tác giả kịch bản. Bên cạnh đó, lối diễn xuất tự nhiên, hòa hợp của diễn viên hai nước tạo nên sự liền mạch, xóa nhòa rào cản về ngôn ngữ. Từng cử chỉ, lời nói tới trang phục… tất cả đều thể hiện sự kết hợp và mang đậm tính dân tộc của hai nền văn hóa Pháp – Việt.

NS Lộc Huyền (phải) vai Antigone

Chủ đề chính xuyên suốt vở kịch là niềm khao khát tự do, vượt ra khỏi những chuẩn mực đạo đức mà xã hội áp đặt. Diễn viên Lộc Huyền (thủ vai Antigone) chính là linh hồn và đã làm nên thành công cho đêm diễn. Khuôn mặt sáng với vẻ đẹp đôn hậu của người phụ nữ Việt Nam, mái tóc dài, giọng nói trong trẻo của chị đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng người xem về một nàng Antigone thuần Việt đằm thắm, dịu dàng, kín đáo. Những cung bậc tình cảm đối lập được diễn viên Lộc Huyền diễn tả khá tốt: từ một nàng công chúa nhí nhảnh, hồn nhiên với nụ cười thánh thiện như thiên thần trên môi đến hình ảnh của một người em gái trong sự tê tái, đau đớn đến tột cùng, cất lên những tiếng khóc ai oán trước cái chết oan nghiệt của hai người anh trai… Trong nguyên tác, kết thúc vở kịch, Ti An chấp nhận cái chết, nhưng với “Antigone Việt Nam” thì nhân vật trung tâm của vở kịch không chết mà lạc quan hướng tới tương lai… Có thể nói, Ti An chính là sự tôn vinh hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành lại hòa bình và hạnh phúc cho dân tộc.

Các nghệ sĩ tham gia diễn xuất

Ấn tượng đọng lại trong lòng khán giả Pháp có lẽ còn ở dàn trống tuồng cùng việc sử dụng âm thanh một cách tài tình và hiệu quả trên sân khấu của các nghệ sỹ. Việc kết hợp với tiếng đàn bầu dân tộc của Việt Nam vọng lên ở những lớp kịch có tính chất bi tráng đã góp phần tạo nên không khí vở kịch cùng những cung bậc cảm xúc khác nhau cho người xem.

Cũng tại đêm diễn này, nhằm ghi nhận những đóng góp trong việc đưa nghệ thuật tuồng Việt Nam đến với khán giả quốc tế, NSND Lê Tiến Thọ - Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch đã trao tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Văn hóa Thể thao và Du lịch” cho hai vợ chồng nghệ sĩ Alain Destandau và Bestina Schneeberger.

NSND Tiến Thọ trao Kỷ niệm chương cho hai nghệ sĩ Alain Destandau và Bestina Schneeberger

Có thể nói, bằng việc trao đổi sáng tạo và cách tân, vở kịch “Antigone Việt Nam” nói riêng và chương trình “Mùa xuân nước Pháp” lần thứ 2 tại Hà Nội nói chung đã giới thiệu những nét mới nhất của sáng tạo đương đại Pháp – Việt trong lĩnh vực sân khấu và nghệ thuật thị giác. Sự đa dạng trong hình thức biểu đạt gắn với tính năng động trong hợp tác văn hóa giữa Pháp và Việt Nam được phản ánh phong phú thông qua các chương trình độc đáo và nhiều màu sắc, đáp ứng sự mong đợi cũng như làm thỏa trí tò mò của công chúng luôn mong muốn đón nhận cái mới của Việt Nam.

Huệ Ân (tổng hợp)